Hidrofor: Su deposu bağlantılı binalarda, üst katlara yeterli derecede basınçlı su vermek için kullanılan pompa sistemidir.
Binalarda belirli kotlarda basınçlı su varken, neden bazı kotlarda basınçlı su olmaz?
Nedeni şehir şebekesine belirli basınçlarla verilen suyla ilgilidir. Şehir altyapısı planlanırken, barajlardan binalara verilecek suyun debisi ve basıncı da göz önünde bulundurulur. Ancak tüm hesaplar yapılıp, şehir şebekesinden su verildiğinde, yeni binalar hesaplanan basınçtan yararlanamaz. Bu binalardan yeterli basınçtan yararlanabilmesi için yeniden hesaplama yapılması ve yeni sanat yapıları inşa edilmesi gerekir. Tabi ki bu da imkansız bir durumdur. En azından kısa sürede imkansız…
Hidrofor Ne İşe Yarar?
Su deposu hidrofor kurulumu işte bu noktada devreye girer. Binalarla ilgili yönetmelikte zaten yeterli miktarda depo ve depo içerisinde üst kattaki dairelere yeterli basınçta su basılması için hidrofor bulundurulması zorunludur.
Su kesintilerinde zaten binaların bodrum katlarında depo bulunması, bina sakinleri için yararlı olacaktır. Su depolarındaki sular ise şehir şebekesinden sağlanır. Depo içerisinde şamandıra sistemi vardır. depo tamamen dolduğunda şehir şebekesi ile bağlantısı otomatik olarak kapatılır. Daha doğrusu sistem kendisini kapatır.
Hidroforun en önemli görevi ise üst katlara yeterli basınçta suyun sağlanmasıdır. Hidrofor basıncı yeterli miktarda ayarlanır. Eğer çok fazla basınç değerine ayarlanırsa, tesisatın ek yerlinde patlamaya neden olabilir.
Hidrofor sistemleri su deposuyla birlikte kullanılabildiği gibi harici olarak da kullanılabilir.
Su Deposu Hidrofor Kurulumu Nasıl Yapılır?
Hidrofor sistemleri paket halinde satılırlar. İçerisinde:
- Manometre,
- Hava tüpü,
- Pompa,
- Elektrik motoru ve
- Basınçlama tankı
Bulunur. Tüm bu sistemde basıncı sağlayan, hava tüpüdür. Tüm bu saydığımız parçalar, ürünü satan firmanın teknik personeli tarafından birleştirilir ve depoya bağlanır. Hidrofor basınç ayarı yapıldıktan sonra, kurulum tamamlanmış olur.
Hidrofor Nasıl Çalışır?
Hidrofor, su deposu ile birlikte çalışır. Su deposunda ve hidrofor üzerinde bulunan manometre, suyun basıncını kontrol etmeye yarar. Su deposunda teorik olarak hiç su olmadığında 0 basınç söz konusudur. Depo yarıya kadar dolu olduğunda, teorik olarak su 10 metre kadar yükselir. Ancak suyun tesisat üzerinde hareket etmesi, basıncın aniden düşmesine yol açar. Bu yüzden basıncı kontrol edecek bir sisteme ihtiyaç vardır. İşte bu sistem, hidrofor sistemidir.
Hidrofor sistemine bağlı olan basınç tankı, su deposundan aldığı suyu hava ile karıştırır. Hava ile karıştırmasının sebebi suyun basıncını artırmasıdır. Sıkıştırılmış hava su yüzeyine basınç yaparak, suyun daha yüksek kotlara basılmasını sağlar.
Sistem çalışmaya başladığında depodaki hava basıncı yarıya kadar düşürür. Bunun nedeni zaten hidroforda oluşan basıncın üzerine, depodaki basıncın eklenmemesidir. Böylece istenilen basınç elde edilmiş olur ve depodan daha fazla su alınması sağlanır.
Mesela ihtiyacımız olan basınç 5 kg/cm2 olsun. Bu basıncı sağlayabilmek için hidroforu çalıştırırız. Böylece 7 kg/cm2 değerinde basınç elde etmiş oluruz. Bu basıncı elde edinceye kadar, hidroforun çalıştırılması gerekir. Basınç ağırlığı bu durumda 2 kg/cm2’dir. Tesisata su verilmeye başladığında basınç 5 kg/cm2’ye kadar düşer. Hidrofor pompası çalışmasını tamamlandığında tesisattaki su istenen kota basılmış olur. Yani pompanın bir daha çalıştırılmasına gerek yoktur. Yalnızca ihtiyaç halinde çalıştırılması yeterli olacaktır.
Bina için ihtiyaç olan basınç doğrultusunda hidrofor seçimi yapılmalıdır. Zaten cihazı satın aldığınız firma bu konuda sizleri bilgilendirecektir. Binada bulunan dairelerin yüksekliklerine göre basınç hesabı yapılarak, uygun hidrofor seçimi yapılır. Daha doğrusu yeterli kapasitede pompa seçimi yapılır. Çünkü pompa depo ya da kuyudaki suyu alıp yeterli basınca yükselmesini sağlar. Pompa motorları yatay ya da dikey bir şekilde montajlanır.
Hidroforun çalışma sistemini tam olarak anlayabilmek için yardımcı elemanlarının da çalışmasından bahsetmek yararlı olacaktır.
Şiber ya da küresel vana adı verilen eleman, gerektiğinde suyun akışını kesmek için kullanılır.
Çekvalf adı verilen yardımcı eleman, bulunduğu bölgenin gerisindeki basıncın azaltılması durumunda su akışının ters yöne doğru kaçmasını engeller.
Güvenlik vanası, hidrofor sistemindeki fazla basıncı dışarı atar. Böylece sistemin güvenliğini sağlamış olur.
Hidrofor üzerinde bulunan manometre, basınç değerinin okunmasını sağlar.
Selenoid vana adı verilen eleman, hidrofor tankının hava emişini sağlamakla görevlidir.
Seviye elektrotu ise hidrofor tankındaki su seviyesini kontrol eder.
Basınç şalteri pompanın tank basıncına göre çalışmasını sağlar.
Hidrofor Türleri Nelerdir?
Havayı kendisi üreten yani otomatik hava şarjlı hidroforlar genelde apartmanlarda ve küçük sanayi tesislerinde kullanılır. Aslında yaygın olarak kullanılan tür desek, hata yapmış olmayız. Bu tür sistemlerde pompanın su basma tarafına bağlı olan yardımcı bir aparat vardır. Bu aparat pompa her devreye girdiğinde hidrofor tankı içine bir miktar hava basar.
Hava kompresörlü pompalar daha çok büyük sanayi tesislerinde kullanılır. Dolayısıyla ürettiği basınç çok büyüktür. Hava şarj cihazı ile yeterli miktarda hava basıncı temin edilemeyen yerlerde kullanılır. Oldukça gürültülü çalışırlar. Ayrıca bakım problemleri vardır.
Membranlı basınç dengeleme tanklı paket hidroforlar, birkaç litreden 25 litreye kadar kullanım alanı bulurlar. Bu tür sistemler, muadillerine göre daha ucuzdur. Ayrıca çok yer kaplamazlar. Yangın hidroforu olarak kullanılabilirler. 1-2 dairelik konutlardan 40-50 dairelik konutlara kadar kullanım alanı bulurlar.
Hidrofor Bakımı Nasıl Yapılmalı?
Her cihazda olduğu gibi hidrofor cihazlarında da düzenli olarak bakım işlemi gerçekleştirilir. İdeal olanı her altı ayda bir bakım yapılmasıdır. Hidrofor bakımında özellikle; hidrofor pompası, basınç şalteri, genleşme tankı, hava basıncı kontrol edilir ve gerekirse yenisiyle değiştirilir.
Genelde cihazın satın alındığı firma ile periyodik bakım sözleşmesi yapılır. Eğer binanızda ya da sanayi tesisinizde hidrofor cihazları varsa, satın aldığınız firmanın dışındaki firmalara bakım ya da tamir yaptırmayın. Çünkü hidroforlar hassas cihazlardır. Ayrıca birçok türü de pahalıdır. Sonradan geriye dönüşü olmayan problemler yaşayabilirsiniz.
Hidrofor tankı basınç kontrolü yapılan bakımlar arasında yer alır. Ayrıca gerektiğinde genleşme tankı membranı değiştirilebilir. Bakım personeli hidroforu susuz çalıştırarak, performansını test eder. Ayrıca fan difizör kontrolünü gerçekleştirir.
Hidrofor Arızaları Nelerdir?
Suyun az olmasında, düzensiz meydana gelen elektrik akımlarından ya da genleşme tankında meydana gelen sorunlardan dolayı, hidrofor cihazları arızalanabilir.
Burada açıklayacağımız arıza türlerini hidrofor tehlikeleri olarak da anlayabilirsiniz. Çünkü gerekli müdahale yapılmadığında, ortaya istenmeyen durumlar çıkabilir.
Hidrofor çalışmıyor arızasının nedeni elektrik kesintisi olabilir. Bir başka neden de sigorta kutusunun arızalı olmasıdır. Eğer depoda yeterli miktarda su yoksa çalışmayabilir. Kontrol panosundaki ışıklar kontrol edilmelidir. Herhangi bir arıza düğmesi yanıp sönüyorsa, hidrofor çalışmayabilir. Elektrik motoru yanmış olabilir ki bu en kötüsüdür. Bu durumda hemen yetkili servis aranmalıdır.
Hidrofor basıncı aniden düşüyorsa ve pompa sıklıkla devreye giriyorsa hemen çıkış vanasını kapatmalısınız. Vana kapalı olmasına rağmen basınç düşmeye devam ediyorsa, çekvalf su kaçırıyor demektir. Bu durumda çekvalf arızalıdır ve değişmesi gerekiyordur. Membran patlamış olabilir. Bu durumda hemen yetkili servisi aramanız gerekir.
Hidrofor sürekli çalışıyor arızası ile karşılaşmışsanız, muhtemelen genleşme tankında bir arıza söz konusu olabilir. Ya da çekvalf arızalanmış olabilir. Bir diğer neden ise genleşme tankı lastiğinin patlamasıdır. Tankın içinde hava da kalmamış olabilir.
Hidrofor çalışıp duruyor arızası ile karşılaşmışsanız, hidrofor ile depo arasındaki boruda bir tıkanıklık söz konusu olabilir. Bu durumda borunun içini temizlemeniz gerekebilir. Bu arızanın bir diğer nedeni ise hava tankı içinde bulunan lastik borusunun patlamasıdır. Ya da hidrofor basıncının arızadan dolayı düşmesi de bu arızaya neden olur. Bu gibi durumlarda hemen yetkili servisi çağırmalısınız. Eğer yeterli bilgi sahibi değilseniz, kesinlikle arızayı kendi başınıza gidermeye çalışmayın.
Elektrik motoru ısınma sorunu, hidrofor cihazlarında görülebilir. Bu gibi durumlarda sorun emme hattından kaynaklanıyor olabilir. Emme hattındaki vanaları kontrol edin, kapalı olabilir. Ya da emme hattındaki filtre tıkanmış olabilir. Eğer temizleyebiliyorsanız temizleyin. Yoksa hemen servisi arayın. Bir diğer olası neden ise motorun ters dönmesidir. Pompa hava yapmış olabilir. Bu gibi durumlarda yetkili servisi aramalısınız.
Basınç şalteri arızaları olduğunda, basınç düşmesine rağmen hidrofor motoru çalışmaz. Teknik servisi aramalısınız.
Motorda vınlama sesi duyarsanız bilin ki pompa dönmüyordur. Eğer motor trifaze olarak çalışıyorsa, fazlardan birisi gelmiyor olabilir. Sigorta ve şalteri kontrol etmeniz gerekir. Eğer motor monofaze ise kondansatör arızalanmış olabilir. Ya da motor sıkışmış olabilir. Her durumda servisi aramanız gerekir.
